Đặc Sắc Kiến Trúc Đền Tháp Chăm Pa

Tạ Quốc Khánh (LVO)

Nếu bạn đã từng dạo chơi từ Bắc vào Nam, chắc hẳn không thể quên hình ảnh những ngôi tháp Chăm Pa cổ kính, nằm rải rác dọc miền Trung Việt Nam. Những tháp này đang lặng lẽ đứng vững bên đồi, bên quốc lộ hoặc ẩn mình trong thung lũng. Chúng không chỉ là những công trình kiến trúc độc đáo mà còn phản ánh quan niệm vũ trụ của Ấn Độ giáo.

Vũ trụ quan Ấn Độ giáo

Theo quan niệm cổ xưa, thế giới mang hình vuông, được bao bọc bởi núi và đại dương. Trục trung tâm của hình vuông thì xuyên thấu đến mặt trời. Kiến trúc của các ngôi đền tháp Chăm Pa thể hiện rõ nét điều này thông qua bố cục vuông vắn, tường bao quanh và các công trình chính hướng về phương Đông – nơi khởi nguồn của sự sống.

Các loại bố cục trong kiến trúc Chăm Pa

Các nhóm đền tháp Chăm Pa có thể được chia thành hai dạng bố cục chính:

1. Bố cục bộ ba song hành (3 Kalan)

Tiêu biểu với quần thể tháp ở Chiên Đàn, Khương Mỹ (Quảng Nam), Dương Long, Hưng Thạnh (Bình Định) và Hoà Lai (Ninh Thuận), bố cục này gồm ba đền tháp được sắp xếp song hàng theo trục Bắc – Nam, quay mặt về hướng Đông. Mỗi tháp thường thờ một trong ba vị thần: Brahma, Siva và Vishnu. Trong bối cảnh tiếp xúc với Ấn Độ giáo, người Chăm đã dần dần chọn Siva làm thần chủ, với tháp Siva trung tâm thường lớn hơn.

2. Bố cục có một tháp trung tâm (1 Kalan)

Điển hình là các nhóm đền tháp tại Mỹ Sơn (Quảng Nam), Poklong Garai (Ninh Thuận), Po Nagar (Khánh Hoà). Tháp trung tâm tập trung vào việc thờ Siva, thể hiện sự lựa chọn tôn giáo bản địa của người Chăm.

Đặc Điểm Kiến Trúc

Hầu hết các đền tháp Chăm Pa đều mang phong cách Nam Ấn. Kiến trúc chủ yếu nằm ở trung tâm với cửa hướng Đông, xung quanh là các tháp phụ và kiến trúc phụ khác như tháp Hoả (Kosa grha), Gopura (tháp cổng), và Mandapa (nhà khách).

• Kalan: Là tháp chính với cấu trúc vuông, có phần đế tượng trưng cho thế giới trần tục, phần thân đại diện cho thế giới tâm linh và mái tháp là thế giới thần linh. Kalan thường chứa đài thờ Linga – Yoni, biểu tượng thờ cúng của thần Siva.

Kết Luận

Kiến trúc đền tháp Chăm Pa không chỉ đơn thuần là những công trình tôn giáo, mà còn là biểu tượng cho sự kết hợp giữa tín ngưỡng bản địa và Ấn Độ giáo. Chúng ghi nhận và thể hiện những triết lý sâu sắc qua bàn tay tài hoa của các nghệ nhân. Mỗi chi tiết, từ chạm khắc đến bố cục, đều thể hiện một phần tâm hồn và sự sùng kính của người Chăm đối với các thánh thần của họ.

Để tìm hiểu thêm về văn hóa và kiến trúc Chăm Pa, bạn có thể tham khảo những bài viết trên Wikipedia hoặc VNExpress để khám phá thêm thông tin.

Nguồn Bài Viết ĐẶC SẮC KIẾN TRÚC ĐỀN THÁP CHĂM PA